Epitafia Schaffgotschów
Przy kościele parafialnym p.w. Wniebowzięcia NMP w Wojanowie (wzmiankowanym już w 1318r.), po wewnętrznej stronie pólnocnego odcinka muru cmentarnego, znajduje się zespół wtórnie ustawionych dziesięciu prostokątnych płyt epitafijnych. Są to epitafia członków rodów Schaffgotschów i Zedlitzów, z lat 1508-1633.
Kościół Najświętszej Marii Panny najprawdopodobniej istaniał już w 1281 roku, gdy pojawiła się w dokumentacjach wzmianka wymieniająca sołtysa tej wsi.
W 1299 roku jej właścicielem był Siegfrid Zedlitz.
Pierwsza data związana z budową kościoła pochodzi z 1318 roku, kiedy wymieniony zostaje proboszcz Henricus. Niestety literatura przedmiotu milczy o historii późniejszej, co zmusza do datowań na podstawie analizy stylistycznej i porównawczej.
Kościół zachował do obecnych czasów typowy układ przestrzenny ze zwężonym i niższym, dwuprzęsłowym prezbiterium, szerszą salową nawą i wieżą na osi od zachodu. Po zachowanych najstarszych datujących detalach architektonicznych, takich jak występujące w prezbiterium kolumienki międzyprzęsłowe wraz z dekoracją kapiteli, profile żeber sklepienia, które łączy zwornik, zamurowany maswerk oraz portal dawnej zakrystii i sakramentarium, można w przybliżeniu określić powstanie obecnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku.
Z drugiej połowy XVI wieku pochodzi dobudówka loży kolatorskiej, kaplica na osi oraz wieża. Z tego okresu pochodzą oryginalne maswerki okien kaplicy i dobudówki kolatorskiej. O połowę wieku starsze są późnogotyckie portale. Z roku 1608 pochodzi strop. W XVIII wieku, do południowej ściany nawy dobudowana zostaje mała kaplica św. Agnieszki. W tym też okresie pozostałe otwory okienne uzyskują swą dzisiejszą formę.
W wyglądzie zewnętrznym na uwagę zasługuje dziesięć kamiennych płyt nagrobkowych Schaffgotschów i Zedlitzów z lat 1508-1633, ustawionych wzdłuż północnej ściany korpusu i wieży.
Drugi zespół epitafiów zachował się wewnątrz kościoła oraz w mauzoleum, ze szczególnie wartościowym epitafium Urlicha Schaffgotscha z 1563 roku. Wewnątrz kościół, mimo utraty wspaniałego gotyckiego tryptyku z XV wieku obecnie znajdującego się w Muzeum we Wrocławiu, zachował bogate i zróżnicowane wyposażenie. Na belce łuku tęczowego, oddzielającego prezbiterium od nawy, znajduje się późnogotycka grupa rzeźbiarska Ukrzyżowania z postaciami Matki Boskiej i Jana Ewangelisty z drugiej połowy XV wieku. Z tego samego okresu pochodzi późnogotycka chrzcielnica o cylindrycznym trzonie, zdobionym motywem gałęzi oliwnej. Czasza jest gładka w formie półkuli.
Na ścianie północnej prezbiterium znajdują sie dwie renesansowe loże kolatorskie z drewnianymi balustradami, dekorowanymi malowanymi herbami. Poniżej empor umieszczono trochę starsze, gotycko-renesansowe stalle z malowanym zapleckiem z herbami. Centralne miejsce z prezbiterium zajmuje pochodzący z około 1720 roku barokowy ołtarz przedstawiający w owalnej ramie scenę Wniebowzięcia Marii i Trójcę Świętą. Pomiędzy prezbiterium a nawą znajduje się cenna, późno-renesansowa ambona z 1607 roku. Uzupełnieniem wystroju nawy są drewniane empory, malowane na płycinach balustrady wizerunki świętych, na zmianę z alegorycznymi emblematami, łączonymi symboliczne treści, które uzupełniają łacińskie sentencje odnoszące się do prawd wiary.
W ścianie zamykającej prezbiterium znajduje się małe sakramentarium o formie ostrołukowej wnęki, zamkniętej kratą, ozdobione nitowaną na skrzyżowaniach prętów. W kaplicy znajdującej się za prezbiterium, są drewniane renesansowe drzwi prowadzące na emporę, zdobione typowo renesansowym ornamentem groteskowym, malowanym w renesansowej tonacji en grisaille (szare w szarym). W kaplicy południowej zachował się ołtarz św. Agnieszki z połowy XVIII wieku. W antependium znajduje się reliefowa scena ścięcia św. Agnieszki. W kaplicy północnej stoi nastawa w postaci owalnego obrazu Matki Boskiej z pierwszej połowy XVIII wieku.